Huid op huidcontact

Baby Friendly Initiative

Misschien heb je wel eens gehoord van het Baby Friendly Initiatief?! Het BFHI werd in 1991 gelanceerd door de WHO (wereld gezondheidsorganisatie) en UNICEF (United Nations Children's Fund), ter bescherming, bevordering en ondersteuning van borstvoeding in en door zorginstellingen. Het BFHI-programma is een vertaling van internationale beleidsafspraken naar de praktijk. De gezondheidszorg heeft daarmee een instrument om de best mogelijke zorg te verlenen in de begeleiding bij borstvoeding. Huid op huidcontact is een essentieel onderdeel van het BFHI- programma.

Huid op huidcontact zorgt ervoor dat het voor baby’s makkelijker wordt om zich aan te passen aan het leven buiten de baarmoeder en het ondersteund de borst voedende ouder bij opstarten en in standhouden van de borstvoeding. Nu lijkt het als of het alleen belangrijk zou zijn voor deze groep ouders en kinderen, maar dat is niet het geval. In dit artikel ligt de focus inderdaad op deze groep (dit is namelijk de groep die ik het vaakst tegen kom in mijn praktijk), maar ik wil eigenlijk alle ouders uitnodige om het artikel door te lezen. Ontdek dat het voor alle mensjes groot en klein een echte meer waarde is om huid op huidcontact toe te passen. Dit is niet alleen vanwege het positieve effect op de borstvoeding, maar vooral ook vanwege de liefde volle en hechte band die hierdoor ontstaat. En welke ouder wil dat nu niet voor zijn kindje?

Wat is huid op huidcontact?

Huid-op-huidcontact houdt in dat een kindje op de blote borst van een van de ouders wordt gelegd en beiden lekker comfortabel worden toegedekt. Direct na de geboorte gebeurt dit in bijna alle ongecompliceerde situaties en worden de nieuwe ouders en hun pasgeboren kindje minstens een uur alleen gelaten. Dit noemen we ook wel het gouden uur en er is tevens afgesproken dat deze alleen wordt verstoord op medische indicatie of verzoek van de ouders. Nog fijner is als dit moment zo lang mogelijk mag duren of in ieder geval tot na de eerste voeding.

Waarom is huid-op-huidcontact belangrijk?

Er wordt steeds meer onderzoek gedaan naar huid op huidcontact en hieruit lijkt naar voren te komen dat het niet alleen een positief effect heeft op te vroeg geboren kindjes. Huid op huidcontact werd in eerste instantie toegepast op de neonatale intensive care unit en raakte bekend onder de naam kangaroe’en. De meeste onderzoeken werden dan ook gericht op deze aller kleinste en kwetsbare groep. Naarmate de onderzoeken vorderen en uitgebreider worden blijkt ook steeds vaker dat het toepassen van huid op huidcontact ook werkt als je “op tijd” geboren bent. Effecten die veel al gezien worden zijn:

• Het ontspannen en kalmeren van ouder en kind.
• Regulatie van hartslag en ademhaling van de baby, waardoor deze zich beter kan aanpassen aan het leven buiten de baarmoeder.
• Stimuleert de spijsvertering en bovendien ook de interesse in voeding.
• Reguleert de temperatuur van beide.
• Stelt de huid van de baby bloot aan de vriendelijke bacteriën van de voedende ouder, wat bescherming biedt tegen infecties.
• Stimuleert de afgifte van hormonen die borstvoeding en ouderschap ondersteunen.

Als we kijken naar de effecten bij kindjes die op een neonatale afdeling verblijven, zien we ook nog de volgende effecten van huid-op-huidcontact:

• Verbeterde zuurstofverzadiging in het bloed.
• Verlaagde cortisolspiegel (stress), vooral na pijnlijke ingrepen
• Stimulatie van voedingsgedrag
• Bevordering van groei
• Korter verblijf in het ziekenhuis
• Toename in het melkvolume wanneer de voedende ouder na huid-op-huidcontact kolft, deze afgekolfde melk bevat de meest actuele antilichamen.

Wat gebeurt er bij huid op huidcontact?

Wanneer de (voedende) ouder en kind na de geboorte de gelegenheid krijgen om huid-op-huidcontact te hebben zorgt dit bij beide dat het instinct wordt geactiveerd. Bij de voedende ouder zien we een toename van hormonen die ervoor zorgen dat de actieve aanmaak van de melkproductie gaat starten. Deze hormonen worden “aangezet” doordat de voedende ouder het kindje ruikt en voelt op de huid en deze gaat als vanzelf het kindje aanraken en bekijken. Ook de instincten van het kind worden geactiveerd en zullen een uniek proces doorlopen, mits deze niet verstoord wordt en als resultaat de eerste keer voeden aan de borst zal hebben.

De stappen die een baby volgt na geboorte bij huid-op-huidcontact, kennen een vast patroon. Het is van belang om deze stappen niet te verstoren (indien mogelijk) en het kindje alle stappen te laten doorlopen, voordat er andere zaken als wegen, meten, aankleden, etc. worden toegepast.

De stappen binnen het patroon zijn als volgt:

• Huilen met een kenmerkende geboortekreet.                                                        
• In een fase van ontspanning gaan om te herstellen van de geboorte.
• Kort wakker worden en reageren op de stem van de ouder.
• Kleine bewegingen maken en naar de borst bewegen (borstcrawl genoemd).
• Rusten bij het vinden van de borst.
• Vertrouwd raken met de borst door te snuffelen, ruiken en likken.
• Zelf aanleggen en beginnen met voeden.
• Stoppen met zuigen en vaak in slaap vallen, samen met de ouder.

Dit proces zien we bij de meeste voldragen gezonde baby's, mits we ze niet onderbreken.

Soms moeten we i.v.m. de gezondheid van een van beide het proces onderbreken of overslaan als er bijvoorbeeld een keizersnede wordt gedaan. Dit is jammer, maar we weten inmiddels ook dat we een deel van dit proces toch kunnen nabootsen op een later moment.  

Huid op huidcontact in de Baby Friendly-normen

Zoals ik al eerder benoemde zijn de Baby Friendly-normen een hulpmiddel waar instellingen (ook de verloskundige thuis en de kraamzorg) zich aan dienen te houden, mits het medisch verantwoord is. Om ervoor te zorgen dat alle nieuwe ouders dezelfde behandeling krijgen hebben we met elkaar het volgende afgesproken:

• Alle ouders worden na de geboorte aangemoedigd om huid-op-huidcontact hebben met hun baby, minstens tot na de eerste voeding en zo lang als ze willen. Als de barende ouder niet in de gelegenheid is dit te doen, dan wordt er aan de partner gevraagd dit tijdelijk over te nemen.
• Alle borst voedende ouders worden aangemoedigd om de eerste voeding in huidcontact aan te bieden zodra de baby bereid is te voeden.
• Ouders en baby's die niet direct na de geboorte huidcontact kunnen hebben, worden aangemoedigd om zo snel mogelijk te beginnen, ongeacht de locatie.

Veiligheidsoverwegingen

Het welzijn van de baby moet zorgvuldig worden bewaakt tijdens en na het huid op huidcontact. Normale observaties van temperatuur, ademhaling, kleur en spierspanning van de baby moeten worden voortgezet, zoals gewoonlijk. Er moet altijd voor worden gezorgd dat de baby warm wordt gehouden. De ouders moeten zorgvuldig worden geïnformeerd over het belang van het herkennen van veranderingen in de toestand van de baby en de noodzaak om het personeel onmiddellijk te waarschuwen bij zorgen.

Zowel ouders als personeel dienen op de volgende punten te letten bij het veilig toepassen van huid op huidcontact:

• De positie van de baby, waarbij ervoor moet worden gezorgd dat de luchtwegen vrij blijven en dat de baby niet kan vallen of vast komen te zitten in het beddengoed.
• De ouder die huid op huidcontact toepast moeten in een half liggende positie worden aangemoedigd om hun baby veilig vast te houden en te voeden.
• Observaties van de vitale functies en het bewustzijnsniveau van de kraamouder moeten worden voortgezet gedurende de periode van huid-op-huidcontact. De bevalling is vaak een erg vermoeiende gebeurtenis en constante ondersteuning is geboden.
• Baby's moeten routinematig worden gecontroleerd tijdens huid op huidcontact, waarbij aandacht wordt besteed aan ademhalingsfrequentie, borstkasbeweging, ademgeluiden, kleur, spierspanning en temperatuur.
• Het is cruciaal om altijd naar ouders te luisteren en onmiddellijk te reageren op eventuele zorgen die zij uiten.

Het was de bedoeling om een kort artikel te schrijven, maar zoals jullie hebben kunnen lezen vind ik het een te veel te belangrijk onderwerp om even kort te bespreken. Hopelijk heeft de informatie in dit artikel ervoor gezorgd dat je nu in ieder geval op de hoogte bent van huid op huidcontact en stiekem hoop ik ook dat je nu gemotiveerd bent om dit regelmatig toe te passen met je kindje!

Bron: Skin-to-skin contact - Baby Friendly Initiative (unicef.org.uk)